NAGŁAŚNIANIE - Typowy koncert - cz.9

Istnieje wiele różnych rodzajów scenariuszy koncertów i właściwie nie jest możliwe opisanie ich wszystkich. Opiszemy zatem typowy zestaw koncertowy dla małego zespołu muzycznego, którego układ jest przedstawiony na poniższym rysunku.

Mikrofony

Większość mikrofonów używanych do nagłaśniania to mikrofony dynamiczne kardioidalne, ponieważ są one bardzo wytrzymałe, dają selektywne brzmienie, a ich charakterystyki kierunkowe zapobiegają powstawaniu sprzężeń akustycznych. Mikrofony dynamiczne mogą być używane dla wszystkich źródeł dźwięku, od perkusji do wokali. Mikrofony pojemnościowe z ich większą czułością dla wysokich częstotliwości są oczywiście stale używane do takich zadań, jak zbieranie czyneli perkusji (overhead), czy instrumentów akustycznych.

Rys. Jak widać na rysunku, prosty odsłuch monitorowy może byćrealizowany przy użyciu wyjścia Aux Pre głównego miksera.

Przewody i połączenia

Zakłócenia i przydźwięki można usunąć! Zawsze warto spędzić kilka minut na sprawdzeniu złączy i ułożenia przewodów.

• Symetryczne połączenia audio są niepodatne na zakłócenia, ponieważ znoszą się w nich wszelkie sygnały zakłócające. Połączenia takie są wykonywane przy użyciu dwużyłowego przewodu ekranowanego. Wszelkie zakłócenia zbierane są w jednakowej fazie przez obie żyły, dzięki czemu znoszą się we wzmacniaczu różnicowym wejścia mikrofonowego.
• Nie oszczędzaj na przewodach połączeniowych – zawsze kupuj najlepsze, na jakie cię stać. Upewnij się, że wszystkie połączenia są poprawne i prowadź przewody tak krótkie, jak to praktycznie możliwe.
• Przewody wieloparowe i przyłącza sceniczne (stagebox) zmniejszają ilość prowadzonych przewodów i zarazem są estetycznym i praktycznym rozwiązaniem.
• Jeśli twój mikser posiada oddzielny zasilacz, trzymaj go z dala od niego.
• Jeśli przewody zasilające i sygnałowe muszą się przeciąć, upewnij się, że leżą w stosunku do siebie pod kątem prostym. Pozwoli ci to zmniejszyć niebezpieczeństwo występowania przydźwięków i zakłóceń.
• Jeśli nagłaśniany obiekt posiada trójfazowe zasilanie, nie wykorzystuj tej samej fazy, co regulatory oświetlenia.
• Niebezpiecznie jest odłączać uziemienie (lub zerowanie) podczas prób usunięcia przydźwięków. Możesz wyeliminować przydźwięk rozłączając jedynie odpowiednie ekrany połączeń audio.
• Gdy używasz mikrofonów bezprzewodowych, ustaw odbiornik na scenie i poprowadź jego sygnał do miksera symetrycznie, na poziomie mikrofonowym. Pozwoli ci to uniknąć zakłóceń pochodzących z urządzeń cyfrowych i sprzętu oświetleniowego.
• Niesymetryczne przewody insertowe trzymaj z dala od zasilających i staraj się, żeby były jak najkrótsze (nie dłuższe niż 2 m).

Podłączanie urządzeń efektowych i procesorów

Pisaliśmy o urządzeniach efektowych i procesorach w poprzednich częściach. Jesteś zatem już świadom ich funkcji i zastosowań. Urządzenia efektowe najlepiej jest podłączać przy użyciu pętli efektów miksera (Aux Send i Aux Return), lub do punktu insertowego. Gdy są używane w pętli efektów, ich sygnał bezpośredni musi być wyciszony; gdy są natomiast wykorzystywane w punkcie insertowym (informacje o tym, jak połączyć ze sobą wtyczki dla punktu insertowego znajdziesz w części 6), proporcje pomiędzy sygnałem bezpośrednim a efektem muszą być ustawiane w urządzeniu efektowym. Procesory przetwarzają całość sygnału i dlatego mogą być używane tylko w punktach insertowych lub bezpośrednio w torze sygnału; nie mogą być wykorzystywane w pętli Aux Send/Return.

Przygotowanie

• Ustaw mikser tak, żeby słyszeć ze sceny koncert tak, jak to będzie słyszeć publiczność. Upewnij się, że dobrze widzisz wykonawców.
• Po ustawieniu aparatury włącz wzmacniacze mocy na samym końcu, żeby uniknąć głośnych hałasów, jakie na ogół powstają przy włączaniu zasilania instrumentów i urządzeń efektowych. Upewnij się przed włączeniem wzmacniaczy, że tłumiki wyjściowe miksera są opuszczone.
• Nie ustawiaj mikrofonu wokalnego na wprost perkusji lub wzmacniacza gitarowego.
• Upewnij się, że głośniki nie zostaną zasłonięte przez publiczność i że większość dźwięku będzie promieniowana w kierunku słuchaczy, a nie w stronę tyłu bocznych ścian.
• Najpierw ustaw poziom wokalu - nie możesz przecież zastosować potężnego brzmienia perkusji w sytuacji, w której wokal zacznie się sprzęgać, zanim w ogóle zacznie być słyszalny.
• Ustawiaj wokal zawsze na środku panoramy; nie tylko zabrzmi wówczas bardziej naturalnie, ale uzyskasz również możliwie największy odstęp od sprzężenia i zniekształceń.
• Oszczędnie używaj sztucznego pogłosu. Większość sal ma zazwyczaj za duży pogłos; dodatkowy pogłos może wówczas pogorszyć czytelność wokalu.
• Nie dodawaj pogłosu do niskotonowych źródeł dźwięku, takich jak bas, duży bęben i tom tomy.
• Utrzymuj małe poziomy wzmacniaczy instrumentalnych na scenie: niech pracują mikrofony i mikser!
• Zawsze pozostawiaj niewielki zapas poziomu, żebyś mógł nieco zwiększyć głośność w trakcie koncertu.
• Stosowanie dużego poziomu na gitarę basową lub duży bęben w małych systemach nagłaśniających może przesterować system i zniekształcić wokal. Spróbuj podciąć najniższe częstotliwości, co pozwoli ci zwiększyć subiektywną głośność bez przesterowania.
  
  

Przedzwanianie: wyrównywanie charakterystyki pomieszczenia

Uwaga: Przedzwanianie może spowodować wycie systemu, które z kolei może uszkodzić głośniki; reguluj więc poziomy z dużą ostrożnością.

Doświadczeni realizatorzy wiedzą, że nie ma czegoś takiego, jak doskonała akustycznie sala. Musisz więc zazwyczaj dopasować brzmienie systemu do akustyki sali; w tym celu włącz korektor graficzny w insert wyjścia głównego (mix) miksera, stosując go w ten sposób na całość materiału tuż przed wzmacniaczem mocy.

Przedzwanianie systemu przed próbą akustyczną pozwoli zmniejszyć problemy ze sprzężeniami. Wykonaj następującą procedurę:

1. Ustaw wszystkie regulatory korektora graficznego w położeniu środkowym ("0").
2. Zwiększaj głośność wzmacniacza aż do wystąpienia dzwonienia.
3. Zmniejsz nieco głośność wzmacniacza dla zapobieżenia przypadkowemu sprzężeniu.
4. Zaczynając od lewej, ustaw pierwszy regulator korektora graficznego w położeniu maksymalnym: jeśli system nie zacznie się sprzęgać, nie jest to problematyczna częstotliwość. Ustaw ten regulator ponownie w położeniu środkowym. Jeśli system zacznie się sprzęgać, zmniejsz wzmocnienie dla tego pasma o wartość podbicia, która spowodowała  sprzężenie.
5. Powtórz procedurę dla wszystkich częstotliwości korektora graficznego.

Ustawianie ostatecznego brzmienia

• Zdejmij poziom wzmacniaczy przed włączeniem systemu. Unikniesz niepożądanego wycia i sprzężeń oraz zapobiegniesz uszkodzeniu głośników przez transjenty spowodowane przez włączanie urządzeń.
• Ustaw wszystkie korektory w kanałach w ich neutralnych położeniach i ustaw przy pomocy PFL optymalne wzmocnienia wejściowe w kanałach.
• Jeśli zakłócenia na niskich częstotliwościach sprawiają ci kłopoty, włącz filtry górnoprzepustowe HPF w każdym używanym kanale mikrofonowym, za wyjątkiem niskotonowych źródeł dźwięku, jak bas i duży bęben.
• Przedzwoń system, jak to zostało opisane powyżej, z otwartym mikrofonem wokalnym i podetnij każdy zakres częstotliwości, który sprawia kłopoty.
• Ustal maksymalny, nie powodujący sprzężeń poziom roboczy dla głównego mikrofonu wokalnego i pracuj nieco poniżej tego poziomu, zapewniając sobie w ten sposób margines bezpieczeństwa. Jeszcze raz przypomnij sobie uwagi na temat przedzwaniania systemu.
• Ustaw poziomy mikrofonów wokali towarzyszących, sprawdzając je pod kątem problemów ze sprzężeniami, mając otwarte zarówno te mikrofony, jak i główne mikrofony wokalne. Jeśli takie problemy występują, zmniejsz poziom na sumie wyjściowej aż do ustąpienia sprzężeń.
• Możesz teraz wyważyć w odniesieniu do wokali proporcje instrumentów i wejść liniowych. Zacznij od perkusji i pracuj kolejno z basem i resztą sekcji rytmicznej.
• Sprawdź każdy podłączony do systemu procesor efektów i ustaw prawidłowe proporcje pomiędzy dźwiękiem bezpośrednim a efektami.

Unikanie sprzężeń

• Ściszaj lub wyłączaj każdy nieużywany mikrofon. Zmniejszy to ryzyko sprzężeń; unikniesz również niepotrzebnego zbierania wzmacniaczy instrumentalnych i innych instrumentów na scenie.
• Jeśli sprzężenia stwarzają poważne problemy, spróbuj nieco odchylić od mikrofonów główne zestawy głośnikowe. Sprawdź również tył sceny, ponieważ jeśli jej tylna ściana jest akustycznie odbijająca, niektóre dźwięki z sali mogą wracać do mikrofonów, zwiększając niebezpieczeñstwo występowania sprzężeń.
• Unikaj stosowania nadmiernych podbić korekcji, ponieważ wywołują sprzężenia i mogą pogorszyć podstawowy charakter brzmienia. Rozwa z to i stosuj raczej dokładne dostrajanie pasm korekcji, zamiast wprowadzania radykalnych zmian poziomu.
• Stosowanie monitorów scenicznych również pogarsza sytuację; steruj je możliwie najniższymi poziomami, przy których wykonawcy będą mieli jeszcze zapewniony dostateczny komfort pracy. Ustawiaj zestawy monitorowe tak, żeby możliwie najmniej bezpośredniego dźwięku trafiało do mikrofonów wokalnych. Jeśli to możliwe, użyj korektora graficznego dla każdego monitora.

Pamiętaj: Ludzie pochłaniają dźwięk! Znakomite brzmienie uzyskane w pustym obiekcie może zostać zniweczone po przybyciu tłumu słuchaczy. Na fale dźwiękowe wpływa również temperatura i wilgotność.