Referencyjna instalacja L-Acoustics w Teatrze Wielkim Operze Narodowej

Sala Kameralna im. Emila Młynarskiego w Teatrze Wielkim Operze Narodowej w Warszawie została wyposażona w nowoczesny i specjalnie zaprojektowany pod kątem przyszłych modyfikacji system nagłośnieniowy marki L-Acoustics. Za całość instalacji, łącznie z projektem, dostarczeniem rozwiązań oraz ich pełną implementacją i strojeniem, odpowiadał polski dystrybutor rozwiązań L-Acoustics, firma Audio Plus.

 

 

Sala Młynarskiego to druga co do wielkości sala w obiekcie, posiadająca 250 miejsc na widowni oraz wyjątkowo obszerną scenę, na której odbywają się w dużej mierze te same wydarzenia, co na Sali Głównej im. Stanisława Moniuszki. Zwana "największą salą prób w Polsce", wymagała wyjątkowo zaawansowanej oraz, jak się okazało, skomplikowanej instalacji. Trwała ona od stycznia do czerwca 2019, a przewodził jej Łukasz Kaźmierczak, główny projektant systemowy w Audio Plus. Odpowiadał on za projekt systemu elektroakustycznego, mechaniki scenicznej, integracji z systemami oświetleń i multimediów w obiekcie, a także nowych systemów klimatyzacji choćby dla pomieszczeń serwerowni.

Z przedsięwzięciem wiązało się wiele trudności i wyzwań oraz interesujących zdarzeń. Sam przetarg na dostawcę urządzeń został przeprowadzony w dość rzadki sposób: po wyłonieniu trzech finalnych kandydatów (systemów L-Acoustics oraz dwóch innych marek), spośród pracowników Opery wybrano komisję odsłuchową, która brała udział w "ślepych" testach trzech systemów nagłośnieniowych. Co ciekawe, w skład członków komisji nie wchodzili pracownicy techniczni, a np. główni muzycy orkiestry i chóru czy dyrygenci — miało to zagwarantować obiektywną ocenę, nienacechowaną preferencjami w stosunku do marek czy produktów. Po wnikliwie analizowanych testach wyłoniono właśnie system L-Acoustics jako ten charakteryzujący się zarówno najlepszym brzmieniem, jak i najkorzystniejszą ceną.

 

 

Projektanci z Audio Plus przystąpili do pracy. Sporządzono projekt systemu, w którym wielki nacisk położono na nadmiarowość oraz przyszłościowość, tj. przygotowanie go na dalsze aktualizacje i rozbudowy, w tym na jedną z najważniejszych i najbardziej obiecujących nowoczesnych technologii, jaką jest dźwięk imersyjny.

 

Łukasz Kaźmierczak

 

Misją projektanta jest kreatywność, a jego największym grzechem – odtwórczość. W trakcie projektowania systemu technologii scenicznych nie jesteśmy zainteresowani jedynie dobrym wyposażeniem sali – tych na naszym rynku jest bardzo dużo. Jesteśmy świadomi, że system taki jest przede wszystkim narzędziem dla artysty, mającego tworzyć nowe formy artystyczne. Widz nie jest zainteresowany czymś, co widział już setki razy, lecz poszukuje nowości. Projektując systemy, chcemy wykroczyć poza dobrze nagłośnioną salę – chcemy, aby obecna w niej technologia wspierała artystę i przyciągała widza.

 

 

 

Jak wiele tego typu obiektów w Polsce, również i gmach Teatru podlega pod konserwatora zabytków, w związku z czym główne wytyczne dla projektantów w skrócie brzmiały: "prosimy o zainstalowanie bardzo rozbudowanego i wymagającego systemu technologii scenicznej bez ingerencji w obiekt!". Łatwo się domyślić, co oznacza implementacja ponad dziesięciu kilometrów niezbędnego okablowania i wykonanie wszystkich zawieszeń, przekłuć i kotwień w kontekście braku destruktywnej ingerencji w sufit, ściany, podłogę czy elewację.

W trakcie prac członkowie ekipy dokonali szczególnego odkrycia, jakim był stary, rysowany atramentem schemat blokowy z początku lat 50., na którym inżynierowie modernizowali Operę pod kątem bardzo młodej i nowatorskiej technologii, jaką ówcześnie była stereofonia. Jak wspomina Kaźmierczak, dokument ten stanowił źródło inspiracji i utwierdzenia w przekonaniu o konieczności otwarcia obiektu nie tylko na współczesną, lecz również na przyszłą technologię. Zaowocowało to przygotowaniem instalacji na rozbudowę do systemu dźwięku imersyjnego LISA.

 

 

Nowe nagłośnienie podzielone jest na widownię i scenę. Z uwagi na nieduże wymiary, modernizacja widowni była relatywnie prosta – system składający się z gron KIVA II, subbasów SB18, kolumn X8 i wzmacniaczy LA4X wyposażony jest w mechanikę pozwalającą na konfiguracje LR oraz LCR (jak również na rozbudowę do wspomnianej technologii LISA). Na froncie zawieszono grona KIVA II, bardzo mobilne i łatwe w przewieszeniu. Z kolei nagłośnienie efektowe składa się z niezależnie sterowanych kolumn X8. Cały system oferuje możliwość dowolnego przekonfigurowania w zależności od wymogów wydarzenia.

Większym wyzwaniem okazała się obszerna scena. Do jej nagłośnienia wykorzystywane jest 12 kanałów monitorowych, teraz wyposażonych w urządzenia ARCS Wide o wąskiej propagacji 30°, (pozwalających jednak na skalowalność systemu i tworzenie łączonych gron o szerszej propagacji), a także monitory X15 HiQ i wzmacniacze LA4X. Bardzo specyficzne wymagania architektoniczne obiektu oraz ograniczenia wynikające z jego obecności na liście zabytków oznaczały konieczność autorskiego, "customowego" zaprojektowania i wykonania niektórych systemów zawieszeń od zera (!), jako że na rynku nie istniały rozwiązania spełniające wymogi tej instalacji.

 

 

Kolejną komplikacją okazał się fakt, że wszystkie zadania był realizowane w instytucji czynnej niekiedy wręcz 24 godziny na dobę. Kaźmierczak wspomina stres przy pracach instalacyjnych w trakcie trwających na scenie prób – prób, których wykonania śpiewacy operowi mogą odmówić ze względu np. na zbyt niską wilgotność czy zapylenie powietrza. Szybko okazało się, że ciągłość działań ekipy jest praktycznie niemożliwa, a jej członkowie muszą być gotowi do natychmiastowego podjęcia obowiązków w sporadycznych "okienkach" między próbami i innymi regularnymi czynnościami pracowników Opery.

Niemniej, po miesiącach żmudnych prac i finalnym oddaniu systemu szybko okazało się, jak wielkie korzyści przyniosła ta modernizacja. Michał Polański, kierownik sekcji realizacji audio w obiekcie, komentuje:

 

Michał Polański

 

L-Acoustics Kiva II to referencyjny, topowy system nagłośnieniowy. Od teraz praca w Sali Młynarskiego to dla nas prawdziwa przyjemność. Możemy uczciwie przyznać, że po raz pierwszy mamy tu do swojej dyspozycji najlepsze narzędzia. Od teraz rezultaty tu uzyskane nie zależą już od ograniczeń technologicznych, a jedynie od zdolności i pracy ekipy realizatorskiej.

 

 

Z kolei Zdzisław Staszewski, kierownik działu nowych technologii audiowizualnych, w niniejszy sposób komentuje uzyskane rezultaty:

 

Zdzisław Staszewski

 

Niestety dotychczas niemożliwa była pełna realizacja wizji reżyserów czy dyrygentów spektakli. Teraz, po raz pierwszy w historii, dysponujemy na Sali nagłośnieniem z prawdziwego zdarzenia, a co więcej – jesteśmy aktualnie w stanie spełnić praktycznie każdy dostarczony nam rider.

 

Jednak tego typu realizacje nie kończą się na zawieszeniu nagłośnienia i nie angażują jedynie polskich fachowców. Markę L-Acoustics wyróżnia fakt, że indywidualnie pochylają się nad każdą instalacją z użyciem ich produktów. Przedstawiciele Audio Plus zobowiązani byli do konsultowania swojego projektu, a przed jego implementacją konieczne było uzyskanie pełnego zatwierdzenia od producenta. Przedstawiciele L-Acoustics uczestniczą też w II etapie – kiedy zatwierdzona instalacja zostanie w pełni wykonana, przyjeżdżają oni do obiektu i własnoręcznie stroją system – i choć klient może dokonywać jego późniejszej modyfikacji, producent wymaga, aby zapoznał się on z ich wersją prawidłowego wystrojenia. Weryfikacji w najmniejszych szczegółach podlega również samo wykonanie i jakość instalacji. Unikalnym na rynku jest fakt, że L-Acoustics jako producent rozwiązań nagłośnieniowych może odmówić sprzedaży, jeżeli nie zatwierdzi projektu lub nie zaakceptuje doboru systemu do obiektu. Niemniej w przypadku Teatru Wielkiego Opery Narodowej specjaliści z L-Acoustics uznali system zaprojektowany przez Audio Plus za wzorowy - cytowany jest on przez nich jako "referencyjny" dla tego typu obiektów.

Pozostaje nam więc serdecznie pogratulować wszystkim zaangażowanym w modernizację nagłośnienia Sali Kameralnej im. Emila Młynarskiego oraz wyrazić nadzieję, że już niedługo ponownie możliwe będzie uczęszczanie na spektakle na Placu Teatralnym 1 w Warszawie.